ΑΕΤΟΜΗΛΙΤΣΑ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝ

Η Αετομηλιτσα (παλια Ντένισκο) ανηκει σημερα στον Ν.Ιωαννινων, στην επαρχια Κονιτσης, στις νοτιες πλαγιες του Γραμμου, κατω απο τις μεγαλες κορυφες Γκέσος (2165 μ), Περήφανο (2444 μ.), Κιάφα (2395 μ.), Τσούμα (2174), και Επάνω Αρένα (2196 μ.). Ειναι το βορειοτερο χωριο του νομου στα Ελληνοαλβανικα συνορα, και βρισκεται σε υψομετρο 1450 μ. Το ονομα Ντένισκο ειναι Σλαβικο και σημαινει προσήλιο, Αετομηλιτσα μετονομαστηκε το 1928. Οι κατοικοι του χωριου κατα την περιοδο του Μακεδονικου Αγωνα, δημιουργησαν ενοπλες ομαδες για την απελευθερωση της Μακεδονιας, και ετσι στη συνεχεια οι Αετομηλιτσιωτες βρεθηκαν διασπαρτοι σε Εδεσσα, Σερρες, Φλωρινα, Μπίτολα Σκοπιων και σε αλλες πολεις και χωρια της Μακεδονιας. Ειναι καθαρα κτηνοτροφικο χωριο και κατοικειται μονο το καλοκαιρι, ενω τον χειμωνα οι οικογενειες των κτηνοτροφων κατεβαινουν με τα κοπαδια σε νομους της Θεσσαλιας και της Μακεδονιας.

Η Αετομηλιτσα παλιο κεφαλοχωρι ειχε γνωρισει ανθιση τον 18ο, 19ο και αρχες του 20ο αιωνα. Οικονομικα αυτοδυναμη εκεινη την εποχη, ειχε γυρω στα 40.000 αιγοπροβατα. Μεγαλες ομως ηταν οι δοκιμασιες μετα την απελευθερωση απο τους Τουρκους. Μακεδονικος Αγωνας, το 1930 αγωνας για την εξοντωση των ληστων που λυμαινονταν την περιοχη, αργοτερα χτυπηθηκε απο τον Ελληνοιταλικο πολεμο, ωσπου κυριολεκτικα διαλυθηκε στον Εμφυλιο πολεμο. Πραγματοποιηθηκαν τρομερες μαχες, αφου το χωριο ηταν η εδρα της Κυβερνησης του Βουνου και το αρχηγειο του Δημοκρατικου Στρατου, υπο τον Μαρκο Βαφειαδη. Μετα το 1950, οι Αετομηλιτσιωτες βρεθηκαν διασκορπισμενοι σε ολα τα κρατη της Ανατ.Ευρωπης, απ'οπου αρχισαν να επιστρεφουν πολυ αργοτερα.  Το χωριο επηρεαστηκε αρνητικα απο το φαινομενο της αστυφιλιας μεχρι και τη δεκαετια του '70, με αποτελεσμα να κινδυνευσει απο ερημωση, ενω ειχαν απομεινει 8.000-10.000 αιγοπροβατα. Σημερα χαρη στην αγαπη των Αετομηλιτσιωτων, το χωριο ξαναζωντανεψε με αποτελεσμα να αριθμει εκατονταδες σπιτια και οικογενειες, ενω η κτηνοτροφια βρισκεται σε συνεχη ανοδο, με παραγωγη ντοπιων προιοντων ,οπως τυριων (κυριως μανουρι) και κρεατων.
Η Αετομηλιτσα ειναι βλαχοχωρι και ενα απο τα ψηλοτερα χωρια στον Ελλαδικο χωρο. Καθαρα κτηνοτροφικο χωριο που τον χειμωνα κατεβαινουν με τα κοπαδια τους στη Θεσσαλια και Μακεδονια, ομως οι κτηνοτροφοι ειναι ησυχοι για τις περιουσιες τους στην Αετομηλιτσα, αφου πισω στο χωριο μενουν δυο ''ακριτες'', ενας συνταξιουχος ντοπιος και ενας Αλβανος φυλακας που πληρωνεται απο τους ιδιους, και προσεχουν τα σπιτια. Το σπιτι του συνταξιουχου Γιαννη Δεληγιαννη βρισκεται στην εισοδο του χωριου και του Αλβανου στην πλατεια του χωριου. Κανουν παρεα αλλα τον βαρυ χειμωνα μπορει να μη βρεθουν για βδομαδες ή και μηνες. Ο 72χρονος Γιαννης μενει μονιμα στο χωριο μετα τον θανατο της γυναικας του. ''Ηταν ονειρο ζωης να επιστρεψω στο χωριο και τωρα που το εκανα πραγματικοτητα ειμαι τρισευτυχισμενος. Ο χειμωνας το χωριο περναει δυσκολα, αλλα οχι ασχημα, ουτε βαρετα''.

Η Αετομηλιτσα ειναι η αφετηρια για ορειβατικες διαδρομες προς τις γυρω πανεμορφες καταπληκτικες κορυφες του Γραμμου, που καθιστουν την περιοχη τον παραδεισο του πεζοπορου και του ορειβατη. Στο χωριο υπαρχει το ορειβατικο καταφυγιο, χωριτηκοτητας 20 ατομων που λειτουργει ολο τον χρονο και στο οποιο προσφερειται πολυ καλο φαγητο. Υπαρχουν επισης ενοικιαζομενα δωματια, δυο ταβερνες ''Ο ΚΑΙΜΑΚΑΜΗΣ'' και ''Ο ΑΝΔΡΕΑΣ'' με παραδοσιακα φαγητα, κρεατικα και καφε. Ο Ξενωνας και το Καταφυγιο του Γραμμου λειτουργουν ολο τον χρονο και σας περιμενουν, για να ανακαλυψετε την μαγεια και την ομορφια της αγριας φυσης, την μοναδικη χλωριδα

και πανιδα της περιοχης, καθως και τις αλπικες λιμνες στις τριγυρω κορφες με την ψηλοτερη σε ολον  τον Ελλαδικο χωρο, την Γκιστόβα με υψομετρο 2360 μ. πανω απο την κορυφη Γράμμουστα, την Δρακολιμνη στην Αετομηλιτσα και τις Λιμνες Αρρένες.
Η ΔΡΑΚΟΛΙΜΝΗ ΤΗΣ ΑΕΤΟΜΗΛΙΤΣΑΣ ειναι κοντα στον οικισμο. Η ΓΚΙΣΤΟΒΑ ειναι πολυ ψηλα κρυμμενη πισω απο μια κορυφη και πανω στα συνορα Ελλαδας-Αλβανιας. Εδω ζει ενα υδροβειο ειδος αλπικου τριτωνα που οι ντοπιοι το αποκαλουν ''ψαρι με ποδια''. Πιο χαμηλα και σε υψομετρο 1750 μ. βρισκονται οι ΛΙΜΝΕΣ ΑΡΡΕΝΕΣ, στη σκια της κορυφης Ανω Αρρενας (2196 μ.), κρυμμενες μεσα σε δαση οξυας μαγευουν τον επισκεπτη μιας και δεν διακρινονται μεχρι να προσεγγιστουν σε κοντινη αποσταση. Το βαθος τους δεν ξεπερνα το ενα μετρο και εδω βρισκουμε τριων ειδων τριτωνες: ο αλπικος, ο κοινος και ο λοφιοφορος. Επισης στην περιοχη ζει ο κιτρινος βατραχος και ο βατραχος των ρυακιων, καθως και η σαλαμανδρα, η αμμοσαυρα και η αλπικη οχια.
Για κρατησεις στον Ξενωνα και στο Καταφυγιο,για πεζοπορικες διαδρομες και αλλες πληροφοριες στη σελιδα www.grammos.gr.



ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΑΕΤΟΜΗΛΙΤΣΑ.

Απο τα Ιωαννινα ακολουθειτε τη Εθνικη οδο Ιωαννινων-Κοζανης. Περνατε την Κονιτσα και σε 34 χλμ. περιπου, μετα το χωριο Θεοτοκος στριβετε αριστερα και ακολουθειτε για περιπου 17 χλμ. τον ανηφορικο και γεματο στροφες δρομο προς Αετομηλιτσα.


ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ.

ΚΕΠ Αετομηλιτσας: 2655031170
Αστυν.Τμημα Κονιτσας: 2655022202
Κεντρο Υγειας Κονιτσας: 2655022022
Φαρμακεια Κονιτσας: 2655022255, 2655022650, 2655022666